Historia

Na przełomie XI/XII wieku powstała parafia w Kotłowie. Obejmowała ona także obszar Czarnegolasu. W ciągu minionych stuleci obszar parafii kotłowskiej wielokrotnie ulegał zmniejszeniu, w związku z tworzeniem nowych, mniejszych parafii. W 1920 roku, podczas kolejnej reorganizacji wydzielono z niej parafię w Czarnymlesie. Utworzono tutaj Komitet Budowy Kościoła pod patronatem biskupa sufragrana poznańskiego i przy poparciu władz duchowych i świeckich. 15 czerwca 1925 roku przystąpiono do budowy nowego kościoła. Z powodu skromnych funduszów uchwalono wybudowanie kościół o rozmiarach 27x 13 m, który później miał zostać zamieniony na Dom Katolicki. 29 sierpnia 1926 roku ks. Kazimierz Rolewski, dziekan dekanatu ostrowskiego, poświęcił nowy kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. 1 marca 1930 roku władze kościelne erygowały już całkowicie samodzielną parafię. Do parafii Czarnylas przydzielono, odłączając od Kotłowa : Czarnylas, Antonin, Antoniewo, Bledzianów, Dębnicę, Hetmanów, Jesionę, Kociembę, Pustkowia Kałkowskie i Kotłowskie, Krzyżaki, Ludwików, Szklarkę, Zawidzę.

Początki nowej parafii rzymsko - katolickiej były trudne ze względu na to, że Czarnylas był ośrodkiem protestantyzmu. Protestanci mieli tu dwa zbory: luterański i ewangelicki ze swoimi pastorami. Nieco później swój dom modlitwy wybudowali również metodyści. Ponadto występowały grupy innych wyznań: Izraelici, mormoni, świadkowie Jehowy. Okoliczna ludność była więc podzielona na różne wyznania. Ich centrum stanowił Czarnylas, liczący około 1500 mieszkańców, z czego tylko 1/4 była katolikami. Nowa parafia z chwilą powstania liczyła około 2000 wiernych. Duszpasterstwo w nowo utworzonej parafii napotkało na wiele trudności spowodowanych wielokulturowością. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej, 1 września 1939 roku, miejscowi Niemcy przyjmowali uroczyście wojska nieprzyjacielskie jako swoich oswobodzicieli. Kościół katolicki zamieniono w roku 1941 na składnicę, a ks. proboszcza Wojciecha Liberskiego, uwięziono i wywieziono do Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie pod nadzorem policji spędził cały okres okupacji mieszkając u swojego siostrzeńca. Dnia 10 lutego 1945 roku ks. proboszcz Liberski powrócił do Czarnegolasu i zajął się reorganizacją życia parafialnego. Uporządkował sprawy materialne oraz przejął w zarząd i użytkowanie 2 kościoły poewangelickie w Czarnymlesie i Chojniku a także kaplicę w Antoninie. Zbory poewangelickie zostały poświęcone na kościoły katolickie: w Czarnymlesie pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny - Niepokalanie Poczętej, a w Chojniku pod wezwaniem Chrystusa Króla. W 1952 roku od Czarnegolasu oddzielono Chojnik, gdzie powstała samodzielna parafia. Drugą wydzieloną z parafii czarnoleskiej, stała się powstała w latach 70 - tych parafia w Bledzianowie, trzecią natomiast w Dębnicy - erygowana dnia 26 sierpnia 1978 roku. Obszar dzisiejszej parafii Czarnylas w ciągu stuleci należał do róznych diecezji: najpierw do archidiecezji wrocławskiej, od 1821 do archidiecezji gnieźnieńsko - poznańskiej, następnie od 1946 roku do archidiecezji poznańskiej, obecnie do diecezji kaliskiej ( utworzonej 25 marca 1992 roku). Parafia Czarnylas położona jest w południowo - zachodniej części województwa kaliskiego, na pograniczu gmin Przygodzice i Ostrzeszów. Należą do niej takie miejscowości, jak: Czarnylas, Antoniewo, Antonin, Hetmanów, Jesiona, Kociemba, Kotowskie, Ludwików, Szklarka Myślniewska, Szklarka Przygodzicka i Zawidza. Posiada dwa kościoły w Czarnymlesie, jeden w Antoninie oraz kaplicę w Szklarce Przygodzickiej. Budynki i cmentarze: Kościół parafialny 15 czerwca 1925 roku rozpoczęto budowę kościoła w Czarnymlesie z inicjatywy ks. Wojciecha Liberskiego proboszcza parafii. Budowa kościoła była niezbędna, gdyż ks. Liberski zabiegał o utworzenie samodzielnej parafii z ośrodkiem duszpasterskim w Czarnymlesie ( od 1921 roku Czarnylas był parafią sukursalną parafii Kotłów). Plan kościoła opracował gratis, za pośrednictwem hrabiego Franciszka Potockiego, architekt Franciszek Mączyński z Krakowa. Dnia 29 sierpnia 1926 roku nastąpiło poświęcenie nowego kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Poświęcił go ks. Kazimierz Rolewski, dziekan dekanatu ostrowskiego. Urządzenie kościoła trwało kilka lat. Kanonicznie erygowanie parafii odbyło się 1 marca 1930 roku. W roku 1941 niemieccy okupanci zamknęli kościół, zamieniając go na składnicę, a proboszcza Liberskiego wywieźli do Ostrowa Wlkp. Kiedy po wojnie ks. Wojciech Liberski powrócił do Czarnegolasu, natychmiast zajął się zbezczeszczonym i ograbionym kościołem. W miarę posiadanych środków i sił wspólnie z parafianami odnowił i urządził kościół parafialny. Żył po wojnie tylko sześć lat. Dalszym urządzeniem parafialnej świątyni zajęli się jego następcy. Prace które wykonano w kościele parafialnym: 1951 r. - konserwacje dachu na kościele i byłej plebanii (dziś nazwanej organistówką), 1957 r. - malowanie kościoła - koszt 12600 zł, 1976 r. - nabyto armaturę nagłośnieniową - 12000 zł - odnowiono organy - 65000 zł, 1977 r. - założono nowe odgromniki, 1980 r. - wyremontowano instalację elektryczną - 273000 zł, - uzupełniono oszklenie okien - 6000 zł, 1981 r. - malowanie kościoła, - nowy płot wokół kościoła ( wykonawcami parafianie Jan I i Jan II Bzikowie), - poświęcenie nowego krzyża misyjnego przez J.E Bp. Mariana Przykuckiego ( krzyż wykonywał radny Ludwik Kułek ze Szklarki Przygodzickiej), 1988 r. - wymiana dachu - zamiast łupka kładziona blacha cynkowa (pracę przez dwa miesiące wykonywali blacharze Jerzy Zwierzycki i Artur Sadowski), - radiofoniazcja kościoła ( dotąd korzystano z nagłośnienia przenośnego), - pomieszczenie przylegające do zakrystii zamieniono na kaplicę przed pogrzebową, 1989 r. - obudowanie szerokich schodów przy wejściu głównym do kościoła, - położenie natrysku na elewacji zewnętrznej ( wykonali go parafianie Hieronim Fabrowski i Marian Monieta), 1990 r. - ufundowanie nowego dzwonu o imieniu "Wojciech", dla upamiętnienia pierwszego proboszcza parafii ks. Wojciecha Liberskiego ( waga dzwonu 260 kg.), 1991 r. - remont dzwonnicy (wykonali go parafianie z Czarnegolasu).

Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny - Niepokalanie Poczętej Kościół ten to zbór poewangelicki, który zaraz po II wojnie światowej został przyznany parafii rzymsko - katolickiej. Na kościół katolicki został poświęcony 11 września 1945 roku. W ciągu niespełna 50 lat w kościele tym wykonano następujące prace: 1951r. - konserwacja dachu na kościele i plebanii, 1966 r. - poświęcenie nowej polichromii, 1973 r. - założenie instalacji odgromowej - koszt 30000 zł (prace trwały 3 tygodnie), 1974 r. - naprawiono zegar wieżowy - 15500 zł, 1977 r. - remont zakrystii ( częściowy), 1978 r. - zainstalowanie elektrycznego ogrzewania - koszt 40000 zł, 1982 r. - całkowity remont zakrystii ( nowa podłoga, nowe meble), - odremontowano biuro parafialne (zakupiono również nowe meble), 1983 r. - malowanie koscioła po 17 latach ( wykonawcą malarz - artysta Julian Więcek z Ostrowa Wlkp.), 1985 r. - remont okien, 1987 r. - nowy metalowy płot wokół kościoła (prace ślusarskie wykonywali Józef Gabryś i Marian Paluch z Czarnegolasu), 1990 r. - przedłużenie ujścia wody przed kościół, - uruchomienie zegara wieżowego przez parafian Mariana Fleischera ze Szklarki Przygodzickiej, 1991 r. - prace dekarskie na wieży ( wykonawcami firma z Wrocławia), 1992 r. - przekładanie dachu, 1994 r. - malowanie kościoła - koszt 175 000000 zł. Funkcję kościelnego w czarnoleskich kościołach pełnili następujący panowie: Parzybok, Stanisław Peśla, Stanisław Modrzyński, Teodor Milczyński ( który jednocześnie był organistą), obecnie Henryk Marczak. Organiści parafialni to panowie: przed II wojną - Przybylski, który prowadził także chór kościelny, po wojnie Chendyjski, w latach 1959 - 90 Teodor Mleczyński, później Ryszard Grzeszczak, a obecnie Edmund Niemand.

Kościół pod wezwaniem św. Matki Boskiej Ostrobramskiej w Antoninie Historia kościoła w Antoninie rozpoczyna się w XIX wieku. W latach 1835- 38 wybudowana została kaplica p.w. Matki Boskiej Ostrobramskiej z kryptą grobową w podziemiach dla zmarłych z rodziny Radziwiłłów. Stanęła na miejscu istniejącej od 1820 roku Kaplicy "zerwanej" po śmierci księcia Antoniego przez jego żonę Ludwikę Pruską. Poświęcona została 27 sierpnia 1838 roku, przez dziekana ostrowskiego ks. Kompałłę w asyście m. in proboszczów: kotłowskiego, ostrzeszowskiego i wysockiego. Od momentu wybudowania aż do wybuchu Ii wojny światowej kaplica (a raczej kościół) w Antoninie, była kościołem filialnym parafii Kotłów, której rodzina Radziwiłłów była kolatorem - opiekunem. W tym właśnie kościele, pierwszy proboszcz parafii czarnoleskiej, po roku 1914 pełnił funkcję kapelana księcia Ferdynanda Radziwiłła. Po II wojnie światowej kościół w Antoninie przeszedł pod administrację parafii Czarnylas. Wydarzenia i prace wykonane w kościele antonińskim: 15.08.1951 r. - dzieci z Ludwikowa i Antonina po raz pierwszy przystąpiły do Pierwszej Komunii św. w kościele w Antoninie (do tej pory przystępowały do I Komunii św. w kościele parafialnym w Czarnym Lesie), 16.03.1952 r. - erygowanie i poświęcenie Drogi Krzyżowej, 1.01.1966 r. - odeszła do Ostrowa Teresa Ząbowa, która przez 18 lat opiekowała się kościołem, 26.06.1969 r. - zmarła śp. Katarzyna Szczurek zakrystianka kościoła antonińskiego, 1984 r. - malowanie kościoła, remont dachu. Przez wiele lat funkcję kościelnego pełnił Stanisław Grzelak. Dziś kościelnym jest Florian Pikiński z Ludwikowa.

Kaplica w Szklarce Przygodzickiej Szklarka Przygodzicka to wioska licząca około 650 mieszkańców, należąca od 1921r. do parafii Czarnylas.W miejscowości tej znajdują się liczne kapliczki i krzyże przydrożne, które są materialnym dowodem zaangażowania wiernych w życie religijne. Pierwsze Msze Św. w Szklarce Przygodzickiej dla ludzi starszych i dzieci, odprawiał w latach 1990/97 ówczesny proboszcz ks. kanonik Ryszard Jakielczyk w byłym punkcie katechetycznym (małej salce), na prywatnej posesji.Posiadanie kaplicy, w której będą odprawiane Msze Św. dla wszystkich mieszkańców tej części parafii okazało się silną potrzebą. W styczniu 1998 roku osoby, które współtworzyły radę sołecką wykazały dużą kreatywność, dochodząc do wniosku, że można odkupić budynek po byłym skupie mleka, by obiekt ten po adaptacji służył lokalnym mieszkańcom jako kaplica. Pomysł ten spotkał się z aprobatą księdza proboszcza Ryszarda Jakielczyka i wszystkich mieszkańców wsi. Rozpoczęto zbiórkę pieniędzy, na około 180 rodzin mieszkających w Szklarce Przygodzickiej, ponad 150 zadeklarowało wspólne sfinansowanie przedsięwzięcia. Już 22.04.1998r. sporządzono akt notarialny umowy przedwstępnej sprzedaży na rzecz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Najświętszego Serca Jezusa w Czarnymlesie, na podstawie upoważnienia z dnia: 8.04.1998r. Wydanego przez: Kurię Diecezjalną w Kaliszu. Nadzór diecezji kaliskiej nad przebiegiem inwestycji pełnił ks. infułat Tadeusz Szmyt z Ostrowa Wlkp. Swoistym zrywem narodowym, w tej małej ojczyźnie można nazwać zapał mieszkańców, przy pracach związanych z przebudową budynku, który chcieli przeznaczyć do celów sakralnych. Pierwszą Mszę Św.polową na terenie przebudowy, ksiądz proboszcz odprawił na zakończenie roku szkolnego 1997/98. Natomiast wierni przybyli całymi rodzinami na Pasterkę, choć ściany budynku były jeszcze surowe. Patrona św. Józefa Rzemieślnika wioska wyłoniła w głosowaniu, a obraz z wizerunkiem świętego ofiarowali państwo Antoniewiczowie z pobliskiej wsi Kotowskie. Nie sposób wymienić z imienia i nazwiska tych wszystkich, którzy przyczynili się do tego aby to miejsce mogło powstać. Dnia 19.06.1999r. w obecności ks. proboszcza Ryszarda Jakielczyka, przybyłych księży, delegacji i licznie zgromadzonych wiernych, powitano w tej skromnej świątyni Ordynariusza Diecezji Kaliskiej - Biskupa Stanisława Napierałę, który przybył aby dokonać aktu konsekracji, czyli oddania tej budowli przez namaszczenie ołtarza i jej ścian na własność Panu Bogu. Szybko okazało się, że kaplica jest za mała. W następnych latach zdecydowano o powiększeniu jej o tak zwaną przybudówkę i cel ten w stu procentach osiągnięto. Ksiądz biskup Stanisław Napierała poświęcił i to wspólne dzieło. Podczas Mszy Św. w wygłoszonej homilii powiedział: „Teraz wszyscy przypominamy sobie radość, kiedy poświęcaliśmy tę kaplicę. Była to radość wielka, radość duchowa, która pomnożyła się. Choć dziś nie przybiera takich kształtów jak przy jej poświęceniu, ale pomnożyła się w tym, że pojawiły się źródła pełniejszej radości…. A to źródło to powiększona przestrzeń Waszej kaplicy…” Pokolenie, które doprowadziło do powstania kościoła filialnego Szklarce Przygodzickiej jest dumne, że zostawi po sobie chociaż tak skromne dziedzictwo kulturowe. Od lipca 2008r. piątym z kolei proboszczem czarnoleskiej parafii jest ksiądz kanonik Grzegorz Zamelek. W swej posłudze i trosce duszpasterskiej, ze starannością i żarliwością dobrego gospodarza zarządza rozległą parafią, nie zapominając o kaplicy. Dlatego też od 28.06.2011r. (a był to dzień peregrynacji Kopi Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej) w skromnych progach Kościoła filialnego p.w. św. Józefa Rzemieślnika w Szklarce Przygodzickiej biją dwa dzwony zewnętrzne o imionach: Błogosławiony Jan Paweł II i św. Florian. Chwile spędzone z Maryją można przypomnieć sobie przeglądając galerię na stronie:http://www.radiorodzina.kalisz.pl/aktualnosci-1/peregrynacja-dalszy-ciag-spotkania-z-mat (Autor historii kaplicy: Danuta Rudnik)

Probostwa (stare i obecne) Na parceli zakupionej przez ks. Wojciecha Liberskiego pod budowę Domu Bożego stał budynek, który proboszcz zamienił na skromną plebanię. Probostwo mieściło się w budynku aż do roku 1945. Po wojnie ks. Liberski przeniósł się do plebanii istniejącej przy kościele poewangelickim. Na starym probostwie zamieszkały trzy siostry ze Zgromadzenia Sióstr od św. Józefa, które pomagały proboszczowi w pracy parafialnej. W roku 1957 Matka Generalna Sióstr od św. Józefa była zmuszona wycofać siostry, które tu pracowały. W 1959 roku zamieszkał w budynku organista Teodor Milczyński z rodziną. Mieszkał do roku 1990 pełniąc funkcję organisty parafialnego. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Poznaniu. W budynku oprócz mieszkania organisty znajdowała się salka katechetyczna. Obecnie budynek wykorzystywany jest do posiedzeń Rady Parafialnej, ministranci mają salkę do gry w tenisa stołowego oraz odbywają się inne zebrania związane z działalnością parafii. Kolejni proboszczowie przeprowadzili niezbędne remonty tego budynku. Po wojnie probostwo przeniesiono do plebanii przy kościele poewangelickim. Jest to budynek piętrowy, zbudowany z cegły. Warunki mieszkalne są o wiele lepsze niż na starym probostwie, ze względu na to że jest w nim wiele pomieszczeń. Na plebanii przez 21 lat wraz z proboszczami ks. Śliwińskim i ks. Kałużyńskim mieszkali kolejni wikariusze. Od czasu wojny w budynku wykonano wiele prac m.in. konserwację dachu, malowanie, tapetowanie, doprowadzono do budynku wodę i gaz, wykonano łazienki, założono ogrzewanie oraz wyremontowano biuro parafialne.

Cmentarz w Ludwikowie W 1878 roku książę Ferdynand Radziwiłł z Antonina założył w Ludwikowie cmentarz grzebalny wraz z kaplicą (w stylu gotyckim) dla swoich włościan. Od tej pory włościanom odpadła daleka wędrówka z orszakiem żałobnym do Kotłowa, gdzie istniał jedyny cmentarz dla całej parafii, według tradycji podzielony na sektory dla każdej wsi oddzielny. Z chwilą powstania parafii czarnoleskiej na cmentarzu grzebano zmarłych z terenu całej parafii. Tak było aż do roku 1947, kiedy to został poświęcony parafialny cmentarz grzebalny w Czarnymlesie. Obecnie na cmentarzu grzebie się zmarłych z następujących miejscowości: Antonin, Ludwików i Kocięba. W 1967 roku przeprowadzono kapitalny remont kaplicy cmentarnej, tj. przełożono dach, odmalowano wewnętrzne ściany oraz wyposażenie (ołtarz, ławki, katafalk) a także odnowiono figurę Serca Jezusowego i Aniołów. W roku 1991 wykonano nowe pokrycie dachu. Funkcję grabarza wg kolejności pełnili następujący panowie: Michał Stefański - do 1986 r. Stanisław Stefański - w latach 1986 - 90 Józef Kasperczyk - od 1991 r. do chwili obecnej. Cmentarz w Czarnymlesie Z inicjatywy pierwszego proboszcza parafii ks. Wojciecha Liberskiego powstał w Czarnymlesie cmentarz parafialny. Poświęcenie cmentarza odbyło się 14 maja 1947 roku. Od tej pory w parafii są dwa cmentarze. Obecnie na tym cmentarzu grzebani są zasadniczo parafianie z miejscowości: Czarnylas, Szklarka Przygodzicka, Szklarka Myślniewska, Jesiona, Kotowskie, Hetmanów i Zawidza. Wydarzenia i prace związane z cmentarzem parafialnym: 1951 r. - remont drogi na cmentarz, 1974 r. - zakupienie karawanu (używanego z Ostrzeszowa) - koszt 11500 zł, - poświęcenie nowego krzyża przez Ojca Bzika (krzyż wykonał pan Burkietowicz z Odolanowa, natomiast napis na krzyżu wyrzeżbił artysta z Ostrowa) napis "Rok św. 1974: Odnowa i pojednanie", 1987 r. - ponownie Leon Klimek i Henryk marczak wykonywali na cmentarzu drewnianą szopę i ubikacje, 1991 r. - doprowadzenie wody na cmentarz, - utwardzenie szlaką głównego ganku, - Utwardzenie kamieniem drogi prowadzoncej na cmentarz. Funkcje grabarza pełnili panowie: Marian Niewiejski do 1991 r. Marian Basiński w latach 1991 - 93 Eugeniusz Kosnowicz od 1994 r. Opracowano na podstawie- www.przygodzice.pl P.s. Jesteśmy świadomi dużych niedoskonałości zamieszczonego opracowania, dlatego zapraszamy wszystkich pasjonatów historii do współtworzenia artykułu dotyczącego naszej parafii. Szczególnie ważna jest najnowsza historia parafii. Uwagi i opracowania można przesyłać na nasz adres mailowy lub dostarczyć osobiście. Za wszelkie sugestie będziemy wdzięczni.